Konsekwencje wobec składania fałszywych zeznań

Marzec 17, 2021 Autor: Maciej Kategorie: Prawo Komentarze Wyłączone

Jak interpretowane jest składanie fałszywych zeznań?

Podstawowym celem prowadzonego postępowania sądowego w sprawach karnych, cywilnych, podatkowych, administracyjnych czy dyscyplinarnych jest ustalenie wszystkich faktów sprawy, tj. okoliczności zajścia zdarzenia. Ważne jest wobec tego, aby wszyscy uczestnicy postępowania składali zeznania prawdziwe, udzielając odpowiedzi o okolicznościach sprawy zgodnych z rzeczywistym stanem rzeczy i bez zatajania posiadanych informacji, zgodnie z zasadą prawdy materialnej. Za składanie fałszywych zeznań uznaje się działania, w których osoba składająca zeznania opisuje okoliczności, które nie miały miejsca, nieprawdziwie opisuje ich przebieg, przemilcza pewne okoliczności lub zaprzecza wydarzeniom, które rzeczywiście miały miejsce. W praktyce więc fałszywe zeznania to takie, które przedstawiają okoliczności nieprawdziwe, niezgodne ze stanem rzeczywistym.

W obrębie pojęcia składania fałszywych zeznań wyróżnia się zarówno dodawanie nieprawdziwych okoliczności zdarzenia (zeznanie nieprawdy), jak i świadome i celowe przemilczanie prawdziwych okoliczności zdarzenia (zatajenie prawdy). Należy przy tym podkreślić, że przestępstwem składania fałszywych zeznań określa się wyłącznie składanie takich zeznań umyślnie, w formie zamiaru bezpośredniego lub ewentualnego i wyłącznie w postępowaniach, w których zeznania składane są pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania.

Składanie fałszywych zeznań dotyczy wyłącznie osób przesłuchiwanych w charakterze świadka (podejrzani lub oskarżeni składają wyjaśnienia, a nie zeznania).

Kto i kiedy oskarża stronę o składanie fałszywych zeznań?

Jako że składanie fałszywych zeznań jest przestępstwem, w pierwszej kolejności konieczne jest złożenie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa do właściwych organów ścigania i wszczęcie przez nich postępowania w sprawie. Zawiadomienie takie może wystosować m.in. obrońca podejrzanego, który zauważa składanie przez świadków zeznań nieprawdziwych, szkodliwych dla jego klienta. Często zdarza się, że dopóki nie zakończy się postępowanie w sprawie, w której złożono fałszywe zeznania i dopóki sąd nie podda materiałów dowodowych ocenie pod kątem wiarygodności, organy ścigania nie wszczynają postępowania w sprawie składania fałszywych zeznań i oczekują w pierwszej kolejności na rozstrzygnięcie sprawy. Formalnie jednak oskarżenie o składanie fałszywych zeznań może pojawić się na każdym etapie prowadzonego postępowania, w którym złożono nieprawdziwe zeznania.

Jakie konsekwencje grożą za składanie fałszywych zeznań?

Odpowiedzialność karna za składanie fałszywych zeznań została określona przepisem art 233 § 1 kodeksu karnego, zgodnie z którym

„Kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.”.

Dodatkowo,

„Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.”

Powyższe zapisy są prawdziwe pod warunkiem, że przyjmujący zeznania uprzedzi zeznającego o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie – jeśli świadek nie zostanie pouczony o potencjalnej odpowiedzialności karnej lub nie otrzyma do złożenia przyrzeczenia o unikaniu fałszywych zeznań, nie jest możliwe postawienie zarzutu za składanie fałszywych zeznań. Fakt pouczenia osoby przesłuchiwanej odnotowuje się w treści protokołu spisywanego podczas przesłuchania.

Konsekwencji składania fałszywych zeznań nie ponosi także osoba, która składała fałszywe zeznania lub zatajała prawdę, choć z prawnego punktu widzenia była upoważniona do odmowy składania zeznań ale nie skorzystała z tego prawa nie wiedząc o takiej możliwości. Nie jest przestępstwem złożenie zeznań obiektywnie nieprawdziwych, które zdaniem zeznającego są uważane za prawdziwe (a więc składanie fałszywych zeznań jest nieumyślne).

Kancelaria Adwokacka Wojciech Krzysztoporski oferuje pomoc prawną Wrocław. Zajmujemy się sprawami karnymi, w tym również oskarżeniami o składanie fałszywych zeznań. Zapraszamy do kontaktu.