Zgodnie z definicją Polskiego Stowarzyszenia Rolnictwa Zrównoważonego „ASAP”, rolnictwo zrównoważone to efektywna produkcja bezpiecznej i wysokiej jakości żywności w sposób chroniący, a także poprawiający stan środowiska naturalnego oraz socjalne i ekonomiczne warunki bytowe rolnika, zatrudnionych w gospodarstwie pracowników i członków lokalnych społeczności. Jakie ma to znaczenie dla obrony żywności i w jaki sposób wpływa na zapewnienie trwałego dostępu do żywności? 

Czym jest zrównoważone rolnictwo? 

Zrównoważone rolnictwo jest zbiorem działań ograniczających wpływ rolnictwa na środowisko i umożliwiających bardziej efektywne wykorzystanie zasobów, takich jak:

• gleba,
• ziemia,
• woda, 
• środki ochrony roślin, 
• nasiona,
• nawozy, 
• maszyny rolnicze, 
• energia

przy równoczesnym zachowaniu opłacalności produkcji rolniczej oraz jej społecznej akceptacji. Zasady tego systemu odnoszą się do całego gospodarstwa rolnego i uwzględniają jego ścisłe powiązanie z ekosystemem. U podstaw zrównoważonego rolnictwa znajdują się: 

• dbałość o stan gleby i poprawa jej produktywności – zapobieganie erozji, zróżnicowane zmianowanie i regularne badanie gleby, 
• ścisłe stosowanie się do planu nawozowego opracowanego dla danego gospodarstwa, 
• stosowanie się do zasad integrowanej produkcji rolnej, 
• przestrzeganie zasad BHP w gospodarstwie rolnym, 
• wspieranie lokalnych inicjatyw społecznych, 
• rozwijanie kompetencji i dzielenie się wiedzą oraz doświadczeniem, 
• dbanie o rachunek finansowy gospodarstwa. 

Stosowanie takiego systemu przynosi wymierne korzyści dla środowiska naturalnego. Przyczynia się do poprawy jakości powietrza, wód gruntowych i żyzności gleb. Pozwala również obniżyć emisję gazów cieplarnianych i zredukować zużycie energii z nieodnawialnych źródeł. Stosowanie się do zasad zrównoważonego rolnictwa wpływa na zwiększenie bioróżnorodności w agroekosystemach i krajobrazie rolniczym. 

Działania podejmowane przez rolników postępujących zgodnie z zasadami rolnictwa zrównoważonego

Rolnicy, którzy postępują zgodnie z zasadami rolnictwa zrównoważonego, podejmują liczne działania mające usprawnić funkcjonowanie gospodarstwa i zniwelować jego negatywny wpływ na środowisko naturalne. 

• Dobierają uprawiane gatunki oraz odmiany roślin do panujących warunków klimatyczno-glebowych w celu uzyskania najlepszego możliwego efektu produkcyjnego. 
• Stosują zmianowanie upraw, czyli uprawianie innych gatunków roślin w kolejnych latach, które pozwala wzbogacać glebę i podnosić jej żyzność. 
• Zwiększają zawartości próchnicy w glebie, dzięki czemu staje się ona bardziej żyzna i jest mniej wrażliwa na niekorzystne zjawiska pogodowe. 
• Stosują racjonalne nawożenie w oparciu o bilans nawozowy. 
• Przestrzegają zasad integrowanej ochrony roślin i wykorzystują w tym celu różnorodne metody mechaniczne, fizyczne, biologiczne, hodowlane oraz chemiczne. 
• Optymalizują wykorzystanie zasobów wodnych poprzez oszczędne gospodarowanie wodą, monitorowanie jej zużycia oraz zwiększanie retencyjności gleb.
• Ograniczają erozję gleby poprzez wykorzystanie systemu uprawy bezorkowej, który wyklucza nadmierne przemieszczanie i natlenianie gleby. 
• Wspierają bioróżnorodność w gospodarstwie rolnym i jego otoczeniu. 
• Zapewniają dobrostan zwierząt. 
• Redukują emisję gazów cieplarnianych poprzez precyzyjne użytkowanie maszyn i urządzeń rolnych, optymalizację warunków chowu zwierząt, dobrą gospodarkę paliwami, nawozami oraz pozostałościami pozbiorowymi, a także sianie roślin okrywowych, które pochłaniają CO2. 
• Wykorzystują do dalszej produkcji odpady nadające się do ponownego przetworzenia. 
• Utylizują odpady niebezpieczne dla ludzi i środowiska.
• Dbają o dobrostan pracowników gospodarstwa rolnego. 
• Podejmują działań dla społecznej akceptacji rolnictwa. 
• Postępują z poszanowaniem przepisów obowiązującego prawa. 
• Zapewniają stabilność finansową gospodarstwa poprzez stwarzanie możliwości rozwoju i zarządzanie nim w sposób zgodny z planem biznesowym. 

Znaczenie zrównoważonego rolnictwa dla zapewnienia trwałego dostępu do żywności 

Zrównoważone rolnictwo jest niezwykle ważne z punktu widzenia obrony żywności, a także ochrony konsumenta. W ujęciu ekologicznym stanowi system zarządzania zasobami umożliwiającymi pokrycie zmieniających się potrzeb społecznych, przy równoczesnym zachowaniu niezdegradowanych zasobów naturalnych. Pozwala to utrzymać pożądany poziom produkcji rolnej i chronić zasoby naturalne dla potrzeb długookresowego rozwoju. Jednym z efektów stosowania systemu zrównoważonego rolnictwa jest zapewnienie konsumentom trwałego dostępu do żywności. 

Choć model zarządzania gospodarstwem rolnym zgodnie z założeniami systemu zrównoważonego rolnictwa nie gwarantuje natychmiastowych zysków, jego wdrożenie pozwala osiągnąć stabilność ekonomiczną w dłuższym wymiarze czasowym. Efektywniejsze wykorzystanie środków produkcji i bardziej skuteczna ochrona środowiska naturalnego przekładają się na większą odporność na kryzysy ekonomiczne, które dotykają zarówno lokalną, jak i globalną gospodarkę.