Maria Montessori była włoską lekarką i pedagogiem, który nie zgadzał się z tradycyjnym modelem edukacji dzieci, polegającym na surowej dyscyplinie, tłumieniu ich naturalnej aktywności i ciekawości. Była ona przekonana, że każdy maluch rozwija się zgodnie z własnymi potrzebami i w indywidualnym tempie, co stało się podstawą stworzenia najbardziej popularnego systemu edukacyjnego i wychowawczego określanego współcześnie jako metoda Montessori. 

W swojej książce „Domy dziecięce: metoda pedagogiki naukowej stosowana w wychowywaniu najmłodszych dzieci” sformułowała ona zasady tej metody edukacyjnej i wychowawczej. Na bazie jej założeń zostały stworzone pomoce dydaktyczne, które umożliwiają swobodny rozwój społeczny, emocjonalny i psychofizyczny dzieci bez narzucania im ograniczeń i zakłócania spontaniczności. 

Na czym polega metoda Montessori?

W związku z tym, że metoda Montessori polega na kształtowaniu umiejętności dziecka zgodnie z tempem jego indywidualnego rozwoju, wyróżnia się w niej cztery podstawowe fazy: odkrywcy do 6 roku życia, świadomego poznawania świata do 12 roku życia, odnajdywania się w społeczeństwie między 12 a 18 rokiem życia oraz współtworzenia świata po 18 roku życia.  

Dzieci montessoriańskie poznają świat wykorzystując wszystkie pięć zmysłów. Rola nauczyciela – mentora sprowadza się do wspierania dziecka i dopasowania toku nauczania do jego możliwości i zainteresowań. Eliminuje się system nagród i kar i rywalizację między uczniami. W metodzie Montessori kładzie się nacisk na samodzielność, stopniowanie trudności, indywidualne tempo nauczania, porządek w najbliższym otoczeniu. Lekcje ciszy natomiast służą skupieniu się malucha, pomocy w osiągnięciu wewnętrznej harmonii, co sprzyja przyswajaniu wiedzy. 

W szkole Montessori panuje wzorowy ład i porządek. Zamiast tradycyjnych zabawek, na przykład lalek czy samochodzików, znajdują się tam różnego rodzaju puzzle, klocki, układanki, maty edukacyjne, pomoce dydaktyczne z różnych dziedzin, a nawet prawdziwe urządzenia takie jak: kuchenka, lodówka, umywalka. 

Jakie pomoce i zabawki są wykorzystywane w metodzie Montessori?

Zabawki i pomoce dydaktyczne wykorzystywane w metodzie Montessori muszą spełniać kilka warunków, przede wszystkim odzwierciedlać świat rzeczywisty, więc nie ma tu miejsca na różowe krowy, bo takie nie występują w rzeczywistości nie istnieją. Zabawki powinny być wykonane z dobrych jakościowo materiałów, najlepiej naturalnych. Dominują tu drewniane klocki, puzzle, proste konstrukcje, jak również karty, liczydła z koralikami, układanki i wkładanki, globusy i mapy, ponieważ ich zadaniem jest rozwijanie dziecka i uczenie. Wszystkie zabawki i pomoce spełniają walor edukacyjny, dlatego trudno czasami rozróżnić, co jest zabawką, a co pomocą dydaktyczną. Według założeń Marii Montessori nauka powinna odbywać się przez zabawę. 

Gdzie wykorzystywane są zabawki i pomoce edukacyjne Montessori?

Pomoce Montessori wykorzystywane są najczęściej w placówkach edukacyjnych i terapeutycznych. Znajdują one również zastosowanie w domu, dlatego każdy rodzic może swojemu dziecku kupić tego rodzaju zabawki lub pomoce edukacyjne. Sprawdzą się one przede wszystkim do budowania umiejętności pracy w grupie, rozbudzą wyobraźnię i dociekliwość dzieci, a przede wszystkim zachęcą je do aktywnego poznawania świata. Rynek oferuje szeroki asortyment materiałów dla małych i dużych dzieci w postaci kreatywnych zabawek lub układanek Montessori, które przekazują użytkownikowi wiedzę o świecie w formie dopasowanej do jego możliwości. 

Najpopularniejsze zabawki i pomoce edukacyjne Montessori

Wśród najpopularniejszych pomocy jest Drzewko Smutku i Radości, na którym dziecko może wieszać listki z przypisanymi im pozytywnymi lub negatywnymi emocjami. Dzięki niemu rozwija się emocjonalnie, poznaje siebie oraz uczy się otaczającej rzeczywistości, doskonali mowę i sposób wypowiadania się, odnajduje swoje miejsce w grupie rówieśniczej i kształci pożądany system wartości. Drzewko Smutku i Radości może stanowić pomoc również logopedyczną. 

Kolejną godną polecenia pomocą Montessori jest Łowienie ryb w stawie – złap rybkę. Jest to zabawka rozwijająca spostrzegawczość, refleks oraz precyzję. Umiejętności te są niezbędne przy bardziej złożonych czynnościach, takich jak pisanie, czy rysowanie. Rozwój maluchów wspierać będą: 

• mozaiki geometryczne,
• układanki logiczne, 
• przybijanki, na przykład geometryczne lub miasto, farma,
• kreatywne układanki.

Starsze dzieci powinny rozwijać logiczne myślenie, ćwiczyć umiejętności matematyczne i kształtować świadomości procesów zachodzących w przyrodzie, dlatego dużą popularnością cieszą się:

• mapy Polski w postaci drewnianych puzzli, służących dzieciom do poznawania poszczególnych województw Polski. Puzzle składają się z 16 kolorowych elementów – województw oraz drewnianej podstawki, na której się je układa. Tworzą one kolorową mapę Polski, na której zaznaczone są miasta wojewódzkie. Puzzle rozwijają logiczne myślenie, doskonalą precyzyjne ruchy, rozwijają sprawność manualną, ćwiczą koordynację wzrokowo – ruchową, pozytywnie wpływają również na percepcję wzrokową.
• Mapy Europy.
• Zjawiska Pogodowe to duże drewniane tablice z wyciąganymi elementami w postaci promyczków, kropelek, śnieżek, symbolizujących różne zjawiska meteorologiczne. Zestaw będzie pretekstem do interesujących zabaw oraz dyskusji, które rozwiną postrzeganie świata młodego odkrywcy.
• Gry planszowe i zagadki logiczne.