Celem postępowania karnego jest znalezienie sprawcy, udowodnienie winy i osądzenie zatrzymanego. Zdarza się jednak, że przebieg postępowania karnego pozwala na stwierdzenie, że osoba jest niewinna zarzucanego czynu. Postępowanie karne to przewidziane w prawie obowiązki organów państwowych i innych uczestników życia społecznego. Jakie etapy składają się na postępowanie karne?

Czynności sprawdzające

Opis czynności sprawdzających sprowadza się do zadań, za które są odpowiedzialne organy ścigany. Czynności funkcjonariuszy np. policji mają charakter przedprocesowy, ponieważ głównym celem jest sprawdzenie i uzasadnienie wszczęcia postępowania przygotowawczego, który jest kolejnym etapem postępowania karnego. Zadaniem funkcjonariuszy jest przesłuchanie świadków, zabezpieczenie dowodów, przygotowanie stosownych protokołów, a często także zebranie opinii biegłych. Są to czynności, które stanowią podstawę do wykorzystania informacji i wskazania podejrzanych czynu karalnego w dalszych etapach postępowania karnego. Warunkiem jest jednak to, aby czynności sprawdzające zostały przeprowadzone zgodnie z przepisami kodeksu postępowania karnego określonymi w art. 307.

Postępowanie przygotowawcze

Zebranie odpowiedniej ilości materiału pozwala na uzasadnione wszczęcie postępowania przygotowawczego, które określa się jako dochodzenie lub śledztwo. Można je podzielić na dwa etapy, a konkretnie na postępowanie w sprawie i postępowanie wobec konkretnej osoby. Obowiązkiem organów ścigania jest wskazanie na okoliczności sprawy i zweryfikowanie przesłanek, które mogą się stać podstawą do złożenia aktu oskarżenia.

Wszczęcie postępowania karnego określa art. 303 kpk, który wskazuje, że należy zacząć od postępowania w sprawie, które polega na czynnościach mających na celu wykrycie sprawcy. Postępowanie w sprawie oznacza, że zadania nie skupiają się na konkretnej osobie, ale na jej znalezieniu. Kolejnym etapem jest postępowanie przeciwko podejrzanemu, czyli wobec konkretnej osoby. Drugą fazę postępowania przygotowawczego określają art. art. 313 kpk, art. 308 § 2 kpk, art. 325g § 2 kpk.

Postępowania wobec osoby zaczyna się od postawienia jej zarzutów, a gdy zebrane materiały i dowody pozwalają na podjęcie ostatecznej decyzji, akta sprawy są udostępniane osobie podejrzanej o czyn karalny. Następnie sporządza się akt oskarżenia, ale może się zdarzyć, że sprawa zostanie umorzona.

Postępowanie sądowe

Proces sądowy czy postępowanie sądowe to nazwy określające szereg zadań związanych z działaniem i obowiązkami niezawisłych i niezależnych organów, jakimi powinny być sądy. Ten etap można podzielić na postępowanie przed sądem pierwszej instancji i postępowanie przed sądem drugiej instancji. Przygotowanie rozprawy w sądzie I instancji oraz przeprowadzenie rozprawy karnej w wyznaczonym terminie polega na stawieniu się w sądzie oskarżonego i przeprowadzeniu przewodu sądowego. Sąd ma obowiązek rozpoznać sprawę pod kątem merytorycznym. Oskarżyciel przedstawia zarzuty, a oskarżony musi zostać pouczony o przysługujących prawach. Podczas postępowania sądowego oskarżony jest pytany czy przyznaje się do winy oraz czy chce złożyć zeznania. Następnie ma miejsce przeprowadzenie postępowania dowodowego, którego elementem jest ponowne przesłuchanie świadków. Nawet jeśli złożyli zeznania na policji lub byli przesłuchiwani przez prokuratora w sądzie, świadkowie są przesłuchiwani jeszcze raz. Dopiero na końcu następuje wydanie wyroku. Sąd I instancji może wydać wyrok:

• uniewinniający,
• skazujący,
• warunkowo umarzający postępowanie,
• umarzający postępowanie.

Od wyroku pierwszej instancji może się odwołać, składając apelację do sądu II instancji.

Przy sprawach karnych adwokat, który ma doświadczenie jako obrońca, może stać się dla nas bardzo ważnym wsparciem w dopełnieniu wszystkich formalności wynikających z toku postępowania.

Postępowanie wykonawcze

Na końcu postępowania karnego wyróżnia się etap, jakim jest postępowanie wykonawcze. Polega ono na wykonywaniu orzeczeń sądu, zasądzonej kary czy wypłacie środków karnych. Reguły postępowania wykonawczego określa Kodeks Karny Wykonawczy, ale wiele norm postępowania zostało umieszczone także w innych aktach normatywnych.  W postępowaniu wykonawczym najważniejsze jest to, aby orzeczenie zostało wykonane. Sąd może orzec środki przymusu lub kary porządkowe, których wykonanie powinno odbywać się zgodnie z Kodeksem karnym wykonawczym.