Warunki mikroklimatyczne występujące na stanowiskach pracy to jeden z najważniejszych czynników decydujących o bezpieczeństwie i komforcie pracy w danej przestrzeni.

Na mikroklimat wpływają czynniki takie jak temperatura czy wilgotność powietrza, które w połączeniu mogą stworzyć optymalne bądź naprawdę niewygodne warunki do pracy na pojedynczym stanowisku czy w całym zakładzie pracy. Zgodnie z obowiązującymi przepisami BHP, pracodawca ma obowiązek nie tylko sprawdzać stan warunków mikroklimatycznych w swoim zakładzie ale też zapewnić pracownikom możliwie najbardziej komfortowe warunki pracy.

Co jednak oznaczają „komfortowe warunki mikroklimatyczne”, jak wpływają na efektywność pracowników i w jaki sposób można uniknąć zagrożeń związanych z niewłaściwym mikroklimatem pracy?

Warunki mikroklimatyczne w pracy a efektywność pracownika

Mikroklimaty w miejscach pracy można standardowo podzielić na zimny i gorący, przy czym obydwa nie należą do najbardziej optymalnych warunków dla stuprocentowej efektywności pracowników. Każdy pracodawca ma więc za zadanie dążyć do wprowadzenia w swoim zakładzie mikroklimatu umiarkowanego, w którym komfort cieplny pracowników jest najbardziej optymalny, żadne funkcje życiowe nie są utrudnione, a sam pracownik może pracować z najwyższą wydajnością.

Warunki takie zapewnia się oczywiście poprzez stosowanie odpowiednich środków zapobiegawczych i technice eliminacji czynników szkodliwych, a w razie potrzeby i niemożliwości usunięcia źródła mikroklimatu także poprzez stosowanie środków ochrony indywidualnej.

Niekorzystny mikroklimat w pracy ma wbrew pozorom ogromny wpływ na samopoczucie i zdrowie pracowników – zbyt niska lub zbyt wysoka temperatura pracy w połączeniu ze zbyt wilgotnym lub zbyt suchym powietrzem mogą przyczynić się do problemów z układem krążenia, ośrodkowym układem nerwowym, oddychaniem czy gospodarką wodno-elektrolitową.

Warunków mikroklimatycznych nie należy w żaden sposób ignorować, bo choć nie są klasyfikowane bezpośrednio jako czynniki szkodliwe, w praktyce mogą znacząco ograniczać możliwości fizyczne pracowników a więc też ich efektywność pracy.

Czynniki wpływające na mikroklimat w miejscu pracy

Podczas wykonywania pomiarów warunków mikroklimatycznych w środowisku pracy i szacowania jak bardzo odległe są od warunków optymalnych należy wziąć pod uwagę nie tylko temperaturę powietrza, ale też wilgotność względną powietrza czy jego ruch w pomieszczeniu. Zbyt duża wilgotność powoduje odczuwanie temperatury wyższą niż w rzeczywistości, szczególnie przy małym ruchu powietrza. Mała wilgotność jest cechą charakterystyczną mikroklimatu zimnego – w połączeniu z niską temperaturą i dużymi ruchami powietrza prowadzi do wysuszenia śluzówek a także częstych przeziębień, co dla zdrowia pracownika jest równie niekorzystne.

Pracodawca, zgodnie z obowiązującymi przepisami powinien być nie tylko świadom mikroklimatu panującego w jego środowisku pracy i na poszczególnych stanowiskach (mikroklimat może różnić się pomiędzy nimi), a także aktywnie działać na rzecz poprawy tych warunków. Zapewnianie odpowiedniej odzieży ochronnej, unikanie umieszczania wywietrzników i klimatyzacji tuż nad stanowiskiem pracy czy umożliwienie swobodnego dostępu do wody pitnej w trakcie upałów to tylko część metod pozwalających zapanować nad mikroklimatem w miejscu pracy i stworzyć warunki, które będą sprzyjały produktywności.

Normy prawne, jakie należy spełnić w kontekście mikroklimatu to przede wszystkim PN-EN ISO 11079:2008 – Ergonomia środowiska termicznego. Wyznaczanie i interpretacja stresu termicznego wynikającego z ekspozycji na środowisko zimne z uwzględnieniem wymaganej izolacyjności cieplnej odzieży (IREQ) oraz wpływu wychłodzenia miejscowego, PN-EN 27243:2005 – Środowiska gorące.

Wyznaczanie obciążenia termicznego działającego na człowieka podczas pracy, oparte na wskaźniku WBGT oraz PN-EN ISO 7730:2006 – Ergonomia środowiska termicznego. Analityczne wyznaczanie i interpretacja komfortu termicznego z zastosowaniem obliczania wskaźników PMV i PPD oraz kryteriów lokalnego komfortu termicznego.

Pomiary warunków mikroklimatycznych w miejscu pracy

Jednym z najłatwiejszych sposobów na kontrolowanie zagrożeń związanych z warunkami mikroklimatycznymi w miejscach pracy jest wykonywanie odpowiednich pomiarów, dzięki którym możliwe będzie poznanie specyfiki warunków pracy na każdym pojedynczym stanowisku i oszacowanie najlepszych rozwiązań prowadzących do zapewnienia pracownikom najbardziej komfortowego i zdrowego otoczenia.

Pomiary powinny zostać wykonane przez specjalizujące się w czynnikach mikroklimatycznych akredytowane laboratorium pomiarowe, które pracując w oparciu o najważniejsze normy i standardy będzie w stanie prawidłowo przyporządkować miejsce pracy do określonej kategorii mikroklimatycznej i na tej podstawie wskazać metody ochrony i poprawy warunków dla pracowników.

Wykonywaniem dokładnych pomiarów zajmuje się firma Kandela-Pomiary z Pabianic.